در دنیایی که قدرت‌های غربی به طور گزینشی بازیگران سیاسی «خوب» و «بد» را به سود برنامه‌های ژئوپلیتیکی خود تعریف می‌کنند، یحیی سنوار، رهبر شهید حماس، به دلیل مقاومت در برابر اشغال وحشیانه و غیرقانونی، خبیث جلوه داده می‌شود، در حالی‌که از ابومحمد الجولانی رییس جمهور جدید سوریه وابسته به القاعده، به عنوان دولتمرد نام می‌برند.
***
«حتی صفحات نیویورک تایمز هم امروز گزارش‌های منظمی منتشر می‌کند که مسلمانان خوب را از بد متمایز می‌کند: مسلمانان خوب مدرن، سکولار و غربی شده هستند، اما مسلمانان بد عقیدتی، ضد مدرن و خشن هستند.» – محمود ممدانی، مسلمان خوب، مسلمان بد: آمریکا، جنگ سرد و ریشه‌های ترور
محمود ممدانی در اثر مهم خود، مسلمان خوب، مسلمان بد: آمریکا، جنگ سرد و ریشه‌های ترور،، تشریح می‌کند که غرب چگونه بین مسلمانان «خوب» و «بد» برای انطباق با اهداف ژئوپلیتیکی خود، تمایز قایل می‌شود. وی استدلال می‌کند که این برچسب‌ها ذاتی نیستند، بلکه بر مبنای تغییر خواست‌های سیاست‌های خارجی غربی‌ها تحمیل می‌شوند.
نزدیک به دو دهه پس از انتشار آن کتاب، نظرات او به طرز شگفت‌انگیزی اهمیت خود را حفظ کرده اند. این موضوع در هیچ جایی واضح‌تر از تفاوت شدید بین رفتار غرب با یحیی سنوار، رهبر شهید مقاومت فلسطینی حماس، و احمد الشرع، معروف به ابومحمد الجولانی، رییس هیأت تحریر الشام وابسته به القاعده در سوریه نیست
داستان دو رهبر
در حالی‌که سنوار سال گذشته را در ویرانه‌های جنگ‌زدۀ غزه می‌گذراند و پیوسته از تعقیب نیروهای صهیونیستی و ناتو می‌گریخت و در عین‌حال مقاومت فلسطین را در برابر اشغال و تجاوز وحشیانه اسرائیل رهبری می‌کرد، الشرع آزادانه از طریق ادلب و اکنون دمشق در رویدادهای عمومی و ملاقات با دیپلمات‌های غربی، بدون تدابیر امنیتی، حضور پیدا می‌کرد.
این در حالی بود که آمریکا برای الشرع به عنوان یک تروریست جایزه ۱۰ میلیون دلاری تعیین کرده بود. این ناهم‌حوانی به شدت به چشم می‌آید: از یک سو، یک رهبر به رسمیت شناخته شدۀ بین‌المللی مقاومت فلسطین مورد تعقیب، پیگرد و توهین قرار می‌گیرد، در حالی‌که رهبر سابق وابسته به القاعده خود را به عنوان یک بازیگر سیاسی قانونی با هم‌دستی غرب معرفی می‌کند.
در سال ۲۰۲۱ شبکه خبری انگلیسی زبان ترکیه (تی آر تی)، اشاره کرد که الشرع خود را به عنوان یک صلح‌جو «بازسازی» می‌کند و از تحرک بدون هیچ مانعی بهره می‌برد، حتی زمانی که نیروهای ائتلاف غربی دیگر رهبران جهادی مرتبط با داعش و القاعده را شکار می‌کردند.
هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، بعد‌ها تأیید کرد که الشرع سال‌ها با آنکارا برای از بین بردن افرادی که از سوی ناتو در طبقه‌بندی «تروریست»ها جای داشتند، همکاری می‌کرد. با این حال، واقعیت این است که الشرع حداقل از سال ۲۰۱۲ بخشی از یک فرآیند تطهیر مورد حمایت غرب بوده است، اما مطمئناً از سال ۲۰۱۷، زمانی‌که با حمایت قطر، وی نام القاعده وابسته به جبهه النصره را به نیروی آزادی‌بخش سوریه تغییر داد، به مقابله با نفوذ روسیه و ایران پرداخت.
ماله‌کشی رسانه‌ای و مشروعیت سیاسی
استقبال غربی‌ها از الشرع زمانی آشکار شد که نیویورک تایمز بازگشت او به دمشق را این‌گونه توصیف کرد: «رهبر “مؤدب” سوریه به وطن بازگشت.» این یک اتفاق ساده نبود، بلکه بخشی از یک تلاش گسترده‌تر برای معرفی او به عنوان یک رهبر رهایی‌بخش از نفوذ خارجی بود. جنایات گذشته او از جمله جنایات جنگی علیه غیرنظامیان، به بردگی گرفتن زنان ایزدی، و خشونت فرقه‌ای، به راحتی نادیده گرفته شد.
هنگامی‌که گروه الشرع در دسامبر گذشته کنترل دمشق را به دست گرفت، هم‌سویی با منافع غرب آشکارتر شد. حملات سیستماتیک هوایی اسرائیل، زیرساخت‌های نظامی سوریه را به ویژه در پایتحت و اطراف آن از بین برد، اما خود الشرع بدون دردسر در شهر حرکت می‌کرد.
وقتی‌که نیروی هوایی اسرائیل پایگاه‌های نظامی نزدیک میدان اموی را بمباران می‌کرد، الشرع تصادفاً در همان مناطق در حال رانندگی بود. سکوت او در قبال این حملات کرکننده بود – به ویژه با توجه به این که موضع رسمی دولت او در قبال اسرائیل نشان دهندۀ گسست کامل از سیاست‌های تاریخی ضدصهیونیستی سوریه بود.
بیانیه‌های دولت او نشان می‌دهد که هیچ قصدی برای بازپس‌گیری بلندی‌های جولان اشغالی یا دیگر مناطق از دست‌رفته در کار نیست و این عملاً به معنای آتش‌بس با تل آویو است.
جریان مشروعیت بخشیدن غرب به الشرع موقعی به اوج رسید که وزیر امور خارجه وی، اسعد الشیبانی، برای شرکت در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد در داووس دعوت شد و در صحنه‌ای همراه با چهره‌هایی مانند تونی بلر، نخست‌وزیر سابق بریتانیا، ظاهر شد.
لفاظی‌های او برای مخاطبان غربی طراحی شده بود: صلح، مبارزه با تروریسم، خصوصی‌سازی و لیبرالیسم اقتصادی – همه کلماتی که نشان دهندۀ تمایل به فعالیت در نظم جهانی نولیبرالی هستند.
شیطانی جلوه دادن مقاومت: مبارزه سنوار
در تمام این مدت، اسرائیل به کارزار بی‌امان خود علیه یحیی سنوار ادامه داد و او را «قصاب»، «جنایتکار جنگی» و «کودک‌کُش» نامید – روایتی که رسانه‌های غربی بدون سند و مدرک مشتاقانه آن‌را طوطی‌وار تکرار کردند.
حتی زمانی‌که ادعای جنایت جنگی منتسب به رزمندگان حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ بعداً به عنوان تبلیغات اسرائیل افشاء شد، تصویر سنوار در رسانه‌های غربی هم‌چنان شیطانی باقی ماند. سنوار در آخرین لحظات زندگی خود، زمانی که پهباد اسرائیلی او را در غزه کشت، خم نشد. او تا آخرین نفس جنگید و جایگاه خود را به عنوان نماد مقاومت فلسطین تثبیت کرد. با این‌حال، حتی در مرگ، روایت رسانه‌های غربی هر گونه مشروعتی را از او سلب می‌کند.
نجات جولانی
درست برعکس، گذشتۀ الشرع پاک شد. مشارکت او با دولت اسلامی در عراق، جایگاه او به عنوان معاون رهبر داعش در زمان ابوبکر البغدادی، اعدام‌های دسته‌جمعی گروه او، و نقش نیروهایش در بردگی زنان، همه به راحتی نادیده گرفته شدند.
روزنامه‌نگاران غربی برای صیقل دادن تصویر او به رقابت پرداختند و او را به عنوان یک رهبر عمل‌گرا به جای یک جنایتکار جنگی به تصویر کشیدند. نیروهای او در زندان‌های ادلب هم‌چنان وحشیانه فعالیت می‌کنند، در آنجا مخالفان بدون محدودیتی ناپدید می‌شوند، با این وجود او یک عزیز رسانه‌ای باقی می‌ماند.
این تقابل، نظر ممدانی را با دقت نگران کننده‌ای نشان می‌دهد: الشرع «جهادگر خوب» است، زیرا با منافع غرب/اسرائیل هم‌سو می‌شود، در حالی‌که سنوار «جهادگر بد» است، چون از آن‌ها سرپیچی می‌کند.
جرم سنوار تروریسم نبود – جرم او این است که پیروزمندانه ارتش اشغالگر را به چالش کشید و آسیب‌پذیری اسرائیل را که برای مدت‌ها شکست‌ناپذیر تلقی می‌شد، آشکار کرد. مقاومت او در سراسر جهان عرب و اسلام طنین‌انداز شد، از مرزهای فرقه‌ای عبور کرد و منافع غرب را تهدید کرد.
از سوی دیگر، الشرع هیچ نوع تهدیدی علیه اسرائیل ایجاد نمی‌کند. او هم‌چنان بر تسویه حساب‌های فرقه‌ای در سوریه متمرکز است، او به یک آلت دست مفید تبدیل شده است تا یک دشمن. گروه او نه نفوذِ غرب در منطقه را به چالش می‌کشد، نه در برابر اشغال دایمی سرزمین فلسطین مقاومت می‌کند. به همین دلایل مهم، از او استقبال می‌شود.
سنوار ممکن است کشته شده باشد، اما آن‌طور که قرآن به ما یادآوری می‌کند: «در مورد کسانی که در راه خدا کشته می‌شوند، نگویید که “آن‌ها مرده اند”، بلکه آنان زنده اند، ولی شما آنان را نمی‌بینید» (قرآن ۲:۱۵۴) میراث او ماندگار است و در قلب کسانی که به مبارزه او ادامه می‌دهند زنده می‌ماند.
الشرع، علی‌رغم جنایاتش زنده می‌ماند و از نظر سیاسی کارآیی دارد. در کتاب راهنمای عمل ژئوپلیتیک غربی‌ها، فرمانبرداری پاداش دارد، در حالی‌که سرکشی درهم شکسته می‌شود.
برگرفته از: کریدل، ۱۹ فوریه ۲۰۲۵
مترجم: م. قربانی
https://thecradle.co/articles/good-jihadi-bad-jihadi-al-qaedas-sharaa-vs-sinwars-resistance